بایدن به دنبال خالی کردن جیب ژاپن به بهانه چین‌هراسی
واشنگتن هفته گذشته شاهد دیدارهای دیپلماتیک فراوانی بین مسؤولان آمریکا یی و ژاپنی بود. «فومیو کیشیدا» نخست‌وزیر ژاپن هفته گذشته دیدارهای زیادی با مقامات آمریکایی داشت و به نظر می‌رسد فصل نوینی از روابط ۲ کشور در حال آغاز شدن است. از زمانی که ژاپن اعلام کرد در همراهی و اتحاد با ایالات متحده در مقابل تهدیدات چین ، بودجه نظامی خود را چند برابر می‌کند، روابط واشنگتن – توکیو نیز وارد مرحله جدیدی شد. حالا به نظر می‌رسد رفت و آمدهای دیپلماتیک بین ۲ کشور برای آغاز فعالیت‌های نظامی مشترک در منطقه شرق آسیا بوده و بزودی با واکنش متقابل چین نیز روبه‌رو خواهد شد.
اگر چه بسیاری از تحلیلگران بین‌المللی، بهبود روابط ژاپن و ایالات متحده را ناشی از همکاری‌های نظامی بعدی در این زمینه می‌دانند اما به نظر می‌رسد با تغییر یافتن نظم جهانی، ژاپن به دنبال به دست آوردن نقشی در نظم جدید جهانی است؛ نقشی که باعث می‌شود این کشور از انزوای قبلی دوران پساجنگ دوم جهانی فاصله گرفته و به یک بازیگر مهم بین‌المللی تبدیل شود.
دیدار بایدن با کیشیدا ، نخستین ملاقات آنها در کاخ سفید بود اما پیش از این، بایدن در سفری به توکیو، زمینه لازم را برای اتحاد ۲ کشور در مقابل آنچه «تهدیدات چین» خوانده بودند، فراهم کرده بود. این دیدارها که ماه مه سال گذشته میلادی انجام شده بود، تا حد زیادی به سیاست بعدی ژاپن در مقابل جنگ اوکراین نیز شکل داد. ژاپن از جمله معدود کشورهای حوزه شرق آسیا بود که بعد از حمله روسیه به اوکراین، همگام با دیگر کشورهای اروپایی و آمریکایی، دست به تحریم روسیه زد و نشان داد در این موضوع نیز مانند سایر موضوعات جهانی، در جبهه غرب قرار می‌گیرد. ژاپن دست به مسدود کردن اموال ۶۲۲ تبعه روس زد و همچنین تحریم‌هایی را علیه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و ۵۳ گروه دیگر در این کشور اعمال کرد. نخست‌وزیر ژاپن بعد از مدتی، وامی ۱۰۰ میلیون دلاری را نیز برای اوکراین در نظر گرفت و کمک‌های مالی خود را نیز به ۲۰۰ میلیون دلار رساند.
دیدار اخیر کیشیدا از واشنگتن اما به نظر می‌رسد برای رایزنی درباره سلاح‌های نوین نظامی باشد. البته ژاپن قرار است ماه مه سال جاری میلادی (اردیبهشت ۱۴۰۲) میزبان سران گروه ۷ در هیروشیما باشد. کیشیدا که خود اهل هیروشیماست، این محل را به این دلیل برای برگزاری اجلاس گروه ۷ انتخاب کرده که درباره کشیده شدن جنگ اوکراین به منازعه نظامی شرق و غرب هشدار دهد. البته این مساله بهانه‌ای خواهد بود برای اعمال فشار بیشتر به روسیه یا حتی تحریم‌های بیشتر توسط اعضای گروه ۷.
همه این اتفاقات اما در حالی در حال شکل‌گیری است که کیشیدا در کشور خود با انتقادات زیادی روبه‌رو است. افکار عمومی بیش از دو برابر شدن بودجه نظامی ژاپن را هنوز نپذیرفته‌اند و ترجیح می‌دهند این منابع صرف امور اقتصادی و پیشرفت ژاپن شود نه کمک‌های نظامی به اوکراین یا افزایش بودجه دفاعی و نظامی کشورشان برای رویارویی احتمالی با چین. همچنین افزایش بودجه نظامی منجر به افزایش مالیات‌ها در این کشور می‌شود که انتظار می‌رود با توجه به مسن بودن جمعیت ژاپن، این کار باعث اعتراض و مشکلات معیشتی برای بازنشستگان ژاپنی شود. بر همین اساس به نظر می‌رسد کیشیدا و حزبش در انتخاباتی که ماه آوریل در ژاپن برگزار می‌شود، کار سختی در پیش داشته باشند.
کیشیدا البته پیش از این سفرهای مختلفی را نیز به کشورهای اروپایی داشته و به عنوان کشوری که قصد دارد اجلاس گروه ۷ را در خاکش برگزار کند، ملاقات‌هایی با سران اروپایی از جمله امانوئل مکرون و ریشی سوناک داشته است. این سفرها و قراردادهای همکاری مشترک با کشورهای اروپایی و استرالیا نشان می‌دهد ژاپن نه‌تنها به دنبال افزایش همکاری‌هایش با ایالات متحده است، بلکه سعی دارد در مقیاس جهانی، وارد همکاری مشترک با بسیاری دیگر از کشورهای اروپایی نیز شود. این کار با استفاده از فرصت به دست آمده در منطقه – یعنی احساس تهدید آمریکا و متحدان غربی‌اش از چین – انجام می‌شود. کیشیدا به دنبال افزایش حوزه نفوذ و فعالیت ژاپن در دنیا با استفاده از فرصت احساس خطر غرب از چین است اما به نظر می‌رسد این فرصت در شرایط فعلی تنها در حد تعارفات و روابط دیپلماتیک و همچنین قراردادهای خرید نظامی از غرب باشد. این اقدامات برای «فعال کردن» ژاپن در عرصه جهانی، مطمئنا با هزینه‌های زیادی همراه خواهد بود و به نظر نمی‌رسد باعث شود ژاپن به صورت کامل و تمام‌عیار در جبهه غرب قرار گیرد.
ثمانه اکوان
