تملق گویی و چاپلوسی ممنوع/ مرور سه دهه انتقاد رهبرانقلاب به خواص
بعداز برگزاری مراسم زنان تاثیرگذار، توصیف "بانوی اول" از سوی همسر ابراهیم رئیسی، برای همسر مقام معظم رهبری با واکنش دفتر رهبری همراه شد. این درحالی است که هفته گذشته اینستاگرام رهبری به سخنرانی جمعی از مداحان با رهبرانقلاب و مقایسه ایشان با امیرالمومنین(ع)، واکنش نشان داد. آموزه هایی که حکایت از نفی تملق و چاپلوسی در سیره عملی مقام معظم رهبری دارد.
گروه سیاسی: دیدار مقام معظم رهبری با مداحان، که در آن برخی افراد با کاربرد صفات تملق آمیز همراه بود، واکنش دفتر رهبر انقلاب را به دنبال داشت.
دی ماه امسال، در دیدار رهبرانقلاب با جامعه مداحان، حسین سازور از افراد دعوت شده، هنگامی که نوبت به او برای سخنرانی می رسد، در وصف رهبری می گویند «ما جایگاه شما را همطراز امیرالمومنین می‌دانیم و دفاع از شما و جایگاه شما، دفاع از پیامبر، دفاع از حضرت زهرا و امیرالمومنین است.»
هفته قبل از آن هم، هنگامی که حجت الاسلام کاظم صدیقی در مراسم بزرگداشت آیت الله مصباح یزدی سخنرانی می کردند، در توصیف مقام معظم رهبری گفتند «اسلام اهل بیت همان ولایت‌فقیه است و ایشان به عنوان نایب امام زمان(عج) حضور دارند تا کسانی که دستشان به امام عصر(ع) نمی‌رسد بوی آن را از ولی‌فقیه استشمام کنند»
بکارگیری این عبارات که قبلا نیز از سوی رهبرانقلاب مذموم شمرده شده بود، با واکنش دفتر ایشان و انتشار ویدئویی از سخنرانی های امام خمینی(ره) همراه شد.
در همین راستا، اینستاگرام رهبرانقلاب، در دو بخش جداگانه، واکنش مقام معظم رهبری و امام خمینی(ره) را در برابر بکارگیری عبارات تملق آمیز در جلسات عمومی با ایشان، نشان داده است.
در ابتدای این ویدئو، فخر الدین حجازی، نماینده دور اول مجلس شورای اسلامی در ۴ خردادماه ۱۳۵۹ که در دیدار با اما خمینی(ره)، با بیان اشعاری، شخصیت امام خمینی(ره) را توصیف می کند، خطاب به ایشان می گویند «ای سلیمان زمان بر مسند حکومت بنشین، ای داوود عصر قضاوت کن، ای میراث‌بر پیامبران و امامان راه به همه جهان بنما»
امام خمینی(ره) بعد از نطق فخرالدین حجازی با ناراحتی خطاب به ایشان می گویند «ناطق برومندی» هستی و «من خوف این را دارم که با فرمایشات ایشان و امثال ایشان، برای من یک غرور و انحطاطی پیش بیاد».
این تنها واکنش امام خمینی(ره) به کاربرد چنین عباراتی در صف ایشان نبود و آنجا که در مراسمی عمومی، جمعیت حاضر مقابل ایشان شعار دادند «ما همه سرباز توییم خمینی» خطاب به جمعیت گفتند «نه تو سرباز منی و نه من سرباز تو هستم».
امام خمینی(ره) در واکنشی دیگر زمانی که آیت الله مشکینی در قسمتی از سخنانش خطاب به ایشان گفتند: «… ملجأ و پناه مستضعفان جهان، علیک منا سلام‌الله ابدا مابقیت» امام بلافاصله فرمود: «من قبلا از آقای مشکینی گله کنم؛ ما اونقدری که گرفتار به نفس خودمان هستیم کافی است، دیگر مسائلی نفرمایید که انباشته بشود در نفوس ما و ما را به عقب برگرداند. شما دعا کنید که آدم بشیم، دعا کنید که حتی به همین ظواهر اسلام عمل بکنیم ما که دستمان به آن بواطن نمی‌رسد لااقل به این ظواهر عمل بکنیم».
از ابتدای انقلاب اسلامی تا به امروز، رهبران انقلاب در برابر کاربرد صفات بزرگنمایی شده واکنش نشان داده اند. رهبرانقلاب از سال۱۳۷۰ تا به امروز در سخنرانی های متعدد، واکنش های صریحی در برابر سخنرانانی که ایشان را «علی زمان» و «ناخدای کشتی ولایت» توصیف کردند نشان دادند. نهی افراد از «چاپ بنرهای بزرگ تصویر رهبری» و «نفی کاربرد عبارت جانم فدای رهبر» در مراسمات نظامیان، از جمله مواردی است که به صورت علنی در سخنرانی های عمومی خطاب به افراد تذکر داده شده است. خبرآنلاین در این گزارش، به مرور سخنرانی های رهبرانقلاب پرداخته است.
سرور ما خامنه ای
اول شهریور ۱۳۷۰، پیش از بیانات رهبرانقلاب، سرودی اجرا شد که خوانندگان در شعر آن عبارت «سرور ما خامنه‌ای» را تکرار می کردند. مقام معظم رهبری، در همان جلسه در تذکری بیان کردند «من خواهش می کنم که الفاظ این اشعار و سرودها را از کلمات مبالغه‌آمیز خالی کنید. بنده افتخارم به این است که بتوانم خدمت گزار شما و مردم باشم. «سَروَر» فقط خدای متعال است… ما بندگانی ناقص، نارسا و ضعیف هستیم.»
علی زمان
دوم آبان ۱۳۸۰، در جلسه یکی از افراد حاضر، ایشان را «علی زمان» خواندند. رهبرانقلاب در همان جلسه به شرکت کنندگان تذکر دادند: «وقتی کسانی اسم مبارک امیرالمؤمنین علیه‌السلام یا اسم مبارک ولی عصر روحی‌فداه را می‌آورند، بعد اسم ما را هم دنبالش می‌آورند، بنده تنم می لرزد… ما گیاه همین فضای آلوده دنیای امروزیم؛ ما کجا، کمترین و کوچک ترین شاگردان آنها کجا؟ ما کجا و قنبرِ آنها کجا؟ ما کجا و آن غلام حبشیِ فداشده در کربلای امام حسین علیه‌السلام کجا؟ ما خاک پای آن غلام هم محسوب نمی شویم.»
ذوب در ولایت
رهبر انقلاب در سوم خرداد ۱۳۸۳، در واکنش به کاربرد عبارت «ذوب در ولایت» در سخنرانی و مصاحبه های برخی افراد، تذکر دادند «بنده این حرف را از آدم‌های حسابی کمتر شنیده‌ام. ذوب در ولایت یعنی چه؟ باید ذوب در اسلام شد. خود ولایت هم ذوب در اسلام است… ذوب در رهبری، ذوب در شخص است؛ این اصلاً معنا ندارد. رهبری مگر کیست؟ رهبری هم باید ذوب در اسلام باشد تا احترام داشته باشد.»
جشن تولد برای رهبری
چهارم تیر۱۳۸۶به مقام معظم رهبری خبر رسید که برخی افراد به مناسبت روز تولد ایشان، در شهرها اقدام به برگزاری مراسم جشن تولد نمودند. ایشان پس از شنیدن این خبر، به شدت از این اقدام گلایه کردند و گفتند: «این کار غلط است، این تولد و امثال آن هیچ جشنی ندارد، برگزارکنندگان مسئول وقت و عمر و اموالی هستند که در این کار صرف و ضایع می‌شود. من از کسی که برای تولد من جشن می‌گیرد به هیچ وجه متشکر نمی‌شوم و او را مسئول زیان‌های این کار هم می‌شناسم.»
در سفر استانی به کرمانشاه: چاپ تصاویر بزرگ
رهبر انقلاب در ششم مهر ۱۳۹۰، در حالی که در روزهای پایانی سفر به کرمانشاه به سر می بردند، خطاب برخی مسئولان استقبال کننده از ایشان گفتند «چند روز است منتظر فرصتی بودم که این گلایه را هم عرض بکنم. من وقتی توی خیابان‌های کرمانشاه رفتم، دیدم به شکل غیر متعارفی عکس‌های بزرگی از چهره این حقیر در مسیر نصب شده… این کار چند تا اشکال دارد: یکی این‌که کاری است کاملاً غیر لازم، با هزینه سنگین؛ این توجیهی ندارد. ثانیاً این تبلیغ‌های این‌جوری، مناسب وضع ما و شأن نظام جمهوری اسلامی و شأن طلبگی ما نیست؛ کار ما بایستی با بساطت و سادگی پیش برود.»
در جمع فرماندهان نیروی زمینی ارتش: جانم فدای رهبر
انتقاد رهبرانقلاب به فرماندهان نظامی، نمونه دیگری از مقابله ایشان با برخی تحریفات کلامی بوده است. هفتم اردیبهشت ۱۳۹۱، رهبر انقلاب در جمع فرماندهان نیروی زمینی ارتش از بکارگیری تعبیر «جانم فدای رهبر» در مراسمات رسمی نیروهای مسلح انتقاد و تاکید کردند: «نه خدا راضی است، نه احکام اسلام اجازه می‌دهد که ما بگوییم ارتش ما، یا نیروهای مسلح ما، یا عناصر ما، برای خاطر فلان آدم بمیرند؛ نه. بله، برای خاطر اسلام همه بمیرند؛ فلان آدم هم برای خاطر اسلام بمیرد.» پس از این بیانات و در دیگر مراسم رسمی نظامی بعدی، این شعار حذف شد.
در جمع فرماندهان نیروی دریایی سپاه: ناخدای کشتی ولایت
مقام معظم رهبری در نمونه ای دیگر، هشتم شهریور ۱۳۹۱، در دیدار با کارکنان نیروی دریایی سپاه به تعابیر موجود در سرودی که ابتدای مراسم از سوی برخی نظامیان خوانده شده بود و عباراتی همچون «ناخدای کشتی ولایت» و «نوح ما» در آن برجسته بود، انتقاد کردند و خطاب به افراد حاضر در آن جمع گفتند: «به همه این را می‌گویم و گفته‌ام و تکرار می‌کنم: مبادا آن صفاتی، خصالی، مناقبی که متناسب با وجود ولی عصر ارواحنافداه هست، این‌ها را تنزل بدهیم در سطح انسان‌های کوچک و ناقصی مثل این حقیر و امثال این حقیر… این نوح، امام زمان است… وجود مقدس خاتم‌الانبیاء نوحِ کشتیبان این امت است.»
فلسفه سیاسی امام(ره) و رهبری در برابر چاپلوسان
بررسی فلسفه سیاسی رهبران انقلاب اسلامی نشان می دهد، منظومه فکری آنها را در نفی مفهوم تملق حاوی نکات عمیقی است. امام خمینی(ره) در تبیین مفهوم تملّق میفرمایند «تملق، مبدأش شرک و جهل است، و غایتش نفس است، و ثمره اش خفّت و خواری و نقص و عار است.» (شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص ۳۳۶ )
از جمله اسباب و عوامل دیگر تملق در نگاه امام خمینی(ره) ، تنگی و ضیق صدر می باشد که ناشی از خودخواهی و خودبینی است؛ زیرا وقتی شخص تنگی صدر داشته باشد، هرچه در خود ببیند، در نظرش بزرگ جلوه می کند و چون اسیر نفس است، برای رسیدن به مقاصد و مشتهیات خود، چاپلوسی اهل دنیا را می کند و ذلت و خواری می کشد. امام خمینی چاپلوسی را از نشانه های جاه طلبی، خدعه و عوام فریبی می شمارد.
مقام معظم رهبری نیز در منظومه فکری خود، تملق را در برابر شایستگی و صلاحیت افراد قرار داده و با اشاره به دوران اموی و عباسی، می فرمایند «کسانی که در این دوران، تملق رؤسا و خلفا را می‌گفتند، کارها در دست آنها بود. کارها بر اساس صلاحیت و شایستگیشان واگذار نمی‌شد.»(سخنرانی در دیدار با اقشار مختلف مردم، روز پانزدهم ماه مبارک رمضان و میلاد امام حسن مجتبی «ع»، ۲۲/۱/۶۹)
این در شرایطی است که دکتر محمودسریع القلم از اساتید برجسته علوم سیاسی ایران، درباره اهداف چاپلوسی می نویسند «تعریفِ استاندارد چاپلوسی (Sycophancy)، بزرگ نشان دادن، خاص معرفی کردن و موفق جلوه دادن یک مقام دولتی یا معروف برای کسبِ امتیاز است. هرچند امتیاز می‌تواند شامل موارد مختلفی باشد ولی انتهای چاپلوسی، دسترسی به پول و امکانات مادی است.»
بررسی سیره مقام معظم رهبری نشان می دهد، ایشان از ابتدای تصدی نهاد رهبری در جمهوری اسلامی و انتخاب از سوی مجلس خبرگان، نسبت به بکارگیری برخی تحریفات کلامی و رفتاری موضع گیری شفاف و قاطعانه داشتند این انتقادات و تذکرات نسبت به افراد مختلف و فارغ از جایگاه آنها بیان شده است. موضوعی که متاثر از رفتار برخی سخنرانان در مراسم اخیر مداحان با رهبرانقلاب، واکنش دفتر ایشان را با باز نشر ویدئویی در اینستاگرام برانگیخت.
۲۱۶۲۱۳
