مخاطبان رهبر انقلاب در بحث «جهاد تبیین» چه کسانی هستند؟
دشمنان نظام اسلامی تلاش دارند با عوض کردن جای حق و باطل، افکار عمومی را تحریف کرده تا به اهداف شوم خود دست یباند. در همین راستا یکی از مطالبات مهم رهبر انقلاب تبیین درست مسائل است. بحث « جهاد تبیین» در مناسبت‌های مختلف مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است، ایشان برای توصیف تبیین از کلمه «جهاد» استفاده کردند و همواره بر این مسئله تاکید کرده اند که باید با تبیین واقعیت اجازه نداد جای جلاد و شهید عوض شود.
در ادامه به بخشی از سخنان معظم له در مورد «جهاد تبیی» اشاره میکنیم:
آنچه در ادامه میخوانید:
حضرت زینب(س) فرصت نداد که روایت دشمن از حادثه(کربلا) غلبه پیدا کند
«نکته‌ی مهمّ دیگر در زندگی حضرت زینب(س) که آن هم باز نشانه‌ی تدبیر است، این است که این بزرگوار جهاد تبیین را، جهاد روایت را راه انداخت؛ نگذاشت و فرصت نداد که روایت دشمن از حادثه غلبه پیدا کند؛ کاری کرد که روایت او بر افکار عمومی غلبه پیدا کند. حالا تا امروز روایت زینب کبریٰ (سلام الله علیها) از حادثه‌ی عاشورا در تاریخ مانده، [امّا] در همان زمان هم تأثیر گذاشت در شام، در کوفه، در مجموعه‌ی سالهای حکومت اموی و منتهی شد به ساقط شدن حکومت اموی. ببینید! این درس است؛ این همان حرفی است که بنده همیشه میگویم: شما روایت کنید حقایق جامعه‌ی خودتان و کشور خودتان و انقلابتان را. شما اگر روایت نکنید، دشمن روایت میکند؛ شما اگر انقلاب را روایت نکنید، دشمن روایت میکند؛ شما اگر حادثه‌ی دفاع مقدّس را روایت نکنید، دشمن روایت میکند، هر جور دلش میخواهد؛ توجیه میکند، دروغ میگوید [آن هم]۱۸۰ درجه خلاف واقع؛ جای ظالم و مظلوم را عوض میکند. شما اگر حادثه‌ی تسخیر لانه‌ی جاسوسی را روایت نکنید -که متأسّفانه نکردیم- دشمن روایت میکند و کرده؛ دشمن روایت کرده، با روایتهای دروغ. این کاری است که ما باید انجام بدهیم؛ وظیفه‌ی جوانهای ما است.»
( بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار پرستاران و خانواده شهدای سلامت ۱۴۰۰/۰۹/۲۱)
«جهاد تبیین» فریضه است
«در مورد انقلاب، هر چه میتوانند چهره‌ی انقلاب را، چهره‌ی امام را، فعّالیّتهای این چهل سال را مخدوش میکنند؛ تا آنجایی که از عهده‌شان بر می‌آید سعی میکنند این را مخدوش کنند. از پیشرفتها، از نقاط مثبت، نقاط قوّت، مطلقاً نشانه‌ای در این مجموعه‌ی امپراتوری رسانه‌ای غرب شما مشاهده نمیکنید؛ کتمان حقایق. متقابلاً اگر یک نقطه‌ضعفی وجود دارد -که البتّه وجود دارد؛ هیچ کشوری و هیچ نظامی بدون نقطه‌ضعف نیست- یک نقطه‌ضعف کوچک را صد برابر بزرگ میکنند و نشان میدهند؛ این یک کار عجیبی است که امروز انجام میگیرد. به همین جهت است که «جهاد تبیین» یک فریضه است. «جهاد تبیین» یک فریضه‌ی قطعی و یک فریضه‌ی فوری است و هر کسی که میتواند[باید اقدام کند]؛ و حالا عرض خواهم کرد که مسئولین در این زمینه بیشتر موظّفند.»
رهبر انقلاب همچنین در بخشی دیگری از سخنانشان میفرمایند:
«خودتان با مسائل و پیشرفتهای نیروی هوایی آشنا هستید دیگر، کارهایی را تولید کرده‌اید، کارهایی را ساخته‌اید، کدام از اینها در جامعه درست منعکس است؟ خب ما کم‌کاری داریم؛ در این زمینه‌ها واقعاً کم‌کاری داریم. و همینهایی که من الان گفتم -زمینه‌های اجتماعی، زمینه‌های فعّالیّتهای اقتصادی، فعّالیّتهای دیپلماسی و سیاسی، فعّالیّتهای عمرانی؛ این همه کار عمرانی در کشور- هر کدام از این سرفصل‌ها میتواند یک عنوانی باشد برای فعّالیّت جهاد تبیین. و نباید گذاشت که برخی از مشکلات -خب کشور مشکلاتی دارد؛ مشکلات اقتصادی هست، مشکلات معیشتی هست- بر روی این حماسه‌ها گرد و غبار بنشاند و آنها را از چشم مردم پنهان کند. این مشکلات به جای خود محفوظ، و باید تلاش بشود تا مشکلات برطرف بشود؛ شکّی نیست امّا آن کارهای مهم و پیشرفتهای مهم، ساخت و سازهای مهم، فعّالیّتهای ارزشمند در زمینه‌های گوناگون نبایستی فراموش بشود.»
(بیانات در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش ۱۴۰۰/۱۱/۱۹)
جهاد تبیین یکی از مصداقهای استمرار بخشیدن به انقلاب
«تلاش دانشمندان و پژوهشگران؛ تلاشی که دانشمندی میکند و پژوهشگری انجام میدهد، این یک حرکتی است برای تداوم انقلاب. تلاش علمای حوزه و دانشگاه، تدریس علمای حوزه و دانشگاه. فعّالیّت کارآفرین و کارگر، از صنعت و کشاورزی و خدمات و امثال اینها؛ اینها همه جزو چیزهایی است که وقتی با نگاه به هدفهای انقلاب انجام بگیرد، مصداقهای استمرار بخشیدن به انقلاب است. کوشش جوان دانش‌پژوه، چه در دانشگاه، چه در حوزه؛ فعّالان عرصه‌ی خدمات اجتماعی فعّالان میدان کمکهای مؤمنانه که موارد زیادی‌اش را در این یکی دو سه سال اخیر در قضایای مختلف، ملّت ایران به بهترین وجهی انجام دادند و شاهد بودند؛ فعّالان حوزه‌ی دفاع نظامی؛ فعّالان جهاد تبیین؛ همین چیزهایی که جناب آقای آل‌هاشم الان در سخنرانی‌شان گفتند و گزارش دادند که دارد انجام میگیرد….»
( بیانات در ارتباط تصویری با مردم آذربایجان شرقی ۱۴۰۰/۱۱/۲۸)
جهاد تبیین گرفته شده است از کلام امیرالمؤمنین (علیه السّلام) است
«خب حالا چه کار کنیم در مقابل این حرکت دشمن؟ جهاد تبیین؛ همین که شماها هم در بیاناتتان در این دو روز، مکرّر گفتید؛ بنده هم قبلاً چند بار تا حالا تکرار کرده‌ام و بحث جهاد تبیین را گفته‌ام. خب حالا چرا میگوییم جهاد، جهاد تبیین؟ این گرفته شده است از کلام امیرالمؤمنین (علیه السّلام)؛ امیرالمؤمنین در آن وصیّت معروف خودشان به حَسنین (علیهما السّلام) ــ که خطاب به آنها است، منتها میفرمایند «وَ مَن بَلَغَهُ کِتَابِی»؛ یعنی بنده و شما هم مخاطب این وصیّت هستیم ــ از جمله‌ی چیزهایی که میفرمایند [این است]: «وَ اللَهَ اللَهَ فِی الجِهَادِ بِاَموَالِکُم وَ اَنفُسِکُم وَ اَلسِنَتِکُم فِی سَبِیلِ اللَه»؛ جهاد با السنة. حالا خوشبختانه [از میان] ملّت ما، کسانی که میتوانستند، وارد بودند، با اموالشان، با انفسشان جهاد کردند؛ الان هم دارند جهاد میکنند؛ با السنه هم باید جهاد کرد که کسانی در این بخش هم میتوانند واقعاً فعّال باشند و جهاد کنند.»
اختصاص بودجه برای جهاد تبیین درست نیست
خب حالا در زمینه‌ی جهاد تبیین ما صحبتهای متعدّدی کرده‌ایم؛ من چند نکته را در این زمینه امروز عرض میکنم که شاید قبلاً اینها را عرض نکردم: یک نکته که زودتر از همه باید این را عرض بکنم، این است که شنیدم در مجلس یک بودجه‌ی سنگینی برای جهاد تبیین در نظر گرفته‌اند؛ بنده خیلی سازگار نیستم با این جور سبک در برخورد. ما سالها است که با دستگاه‌ها و با بودجه‌ها و با اینها مواجهیم دیگر. تجربه‌ی بنده میگوید که بودجه‌های بی‌نام و نشانی از این قبیل غالباً هدر میرود و به نتیجه نمیرسد. یک بودجه‌ی سنگینی را مجلس میگذارد که البتّه من به مسئولینی که این بودجه مثلاً باید به دست آنها برسد اعتماد دارم! این را به شما عرض بکنم، به هیچ وجه به آن مسئولین من بی‌اعتماد نیستم؛ چه در وزارت ارشاد، چه در سازمان تبلیغات و امثال اینها؛ به اینها اعتماد داریم؛ مردمان مؤمن و سالمی‌اند، لکن طبیعت این کار یک طبیعت غلطی است که یک بودجه‌ی سنگینی را بگذارند به عنوان جهاد تبیین که حالا البتّه امیدواریم که این آقایان توجّه کنند. خلاصه بنده موافق نیستم؛ بنده به عنوان کسی که به جهاد تبیین خیلی هم اهمّیّت میدهم، با این جور بودجه گذاشتن و با این جور خرج کردن توافقی ندارم. این [یک] نکته.
در جهاد تبیین نمی شود با شیوه‌های قدیمی کار کرد
نکته‌ی دوّم این است که در جنگهای سخت با سلاحهای قدیمی دیگر نمیشود جنگید. امروز با شمشیر و با نیزه و با این چیزها، نمیشود به جنگِ توپ و موشک و مانند اینها رفت. در جهاد تبیین هم همین جور است؛ با شیوه‌های قدیمی [نمیشود کار کرد]. البتّه بعضی از شیوه‌های قدیمی جایگزین ندارد، مثل منبر، مثل مدّاحی؛ اینها قدیمی است امّا اینها جایگزین ندارد؛ اینها همچنان اثرگذار است و هیچ چیز دیگری جای اینها را نمیگیرد، لکن از لحاظ ابزارهای گوناگون بایستی بِه‌روز حرکت کرد. البتّه ما امروز در این زمینه سلاحهای سخت‌افزاری‌مان خوب است؛ یعنی بخش فضای مجازی و امثال اینها بالاخره فعّالند و کار میکنند و اگر چه فضای مجازی مشکلاتی دارد ــ که ان‌شاء‌الله جناب آقای رئیسی و دوستانشان باید همّت کنند و هر چه زودتر باید این مشکلات برطرف بشود ــ لکن به هر حال در دسترس است؛ کارهایی که بایستی انجام بگیرد، از لحاظ سخت‌افزاری در دسترس است؛ مهم بخش نرم‌افزاری قضیّه است. سلاح تبیین یک بخش نرم‌افزاری مهمّی دارد؛ در اینجا بایستی نوآوری صورت بگیرد، بایستی سخن نو گفته بشود و شیوه‌ی نو در بیان ذکر بشود.»
در جهاد تبیین، راه پیشرفت و تعالی مادّی ملّت از بیراهه‌ها و کج‌راهه‌ها جدا بشود
رهبر انقلاب در جایی دیگر از این سخنرانی میفرمایند:
«نکته‌ی سوّمی که در باب جهاد تبیین عرض میکنیم، این است که بایستی در جهاد تبیین، راه پیشرفت و تعالی مادّی ملّت از بیراهه‌ها و کج‌راهه‌ها جدا بشود؛ یکی از مسائل مهم این است. ما یک روزی سالها پیش در خطبه‌ی نماز جمعه گفتیم «خودی‌ها و غیر خودی‌ها»، جنجال شد که «چرا تقسیم میکنید به خودی و غیر خودی»، در حالی که همان حضراتی که این مسئله را مطرح میکردند، بارها و بارها خودشان خودی و غیر خودی را در مسائل گوناگون اِعمال کردند. بحث «خودی و غیر خودی» یک بحث اساسی است؛ نه خودیِ به معنای خویشاوند یا هم‌مسلک یا هم‌حزب یا همفکر در مسائل گروه؛ نه، خودی در اعتقاد به راه اسلام، در اعتقاد به نظر قرآن، در اعتقاد به ایمان اسلامی و حرکت عظیم جمهوری اسلامی که این همه برای آن هزینه شده. این مهم است؛ این راه صحیح از کج‌راهه و بیراهه بایستی جدا بشود، روشن بشود؛ در جهاد تبیین، این معنا مهم است.
اگر جهاد تبیین بدرستی صورت نگیرد، دنیامداران حتّی دین را هم وسیله‌ی هوسرانی خودشان قرار خواهند داد
و نکته‌ی پایانی در باب جهاد تبیین این است ــ که این تحذیر خود ما است، تهدید خود ما است ــ که بدانیم که اگر جهاد تبیین بدرستی صورت نگیرد، دنیامداران حتّی دین را هم وسیله‌ی هوسرانی و شهوترانی خودشان قرار خواهند داد؛ یعنی اگر من و شما کارمان را درست انجام ندهیم، آن که برایش صرفاً دنیا مطرح است ــ دنیای شخص خودش، یعنی هوسهای خودش، آرزوهای خودش، خواسته‌های شخصی خودش ــ حتّی دین را هم در خدمت خواهد گرفت.»
جهاد تبیین، یعنی گوش برای شنیدن حرف مردم و زبان برای روشن کردن ذهن مردم
«یکی دیگر از شاخصها مردمی بودن است؛ مردمی بودن یعنی چه؟ مردمی بودن یعنی با مردم عادی معمولی مخلوط شدن، نشست و برخاست کردن، هم گوش شنوا برای شنیدن حرف مردم داشتن، هم زبان گویا برای روشن کردن ذهن مردم داشتن. اینکه ما برویم در یک جمعی از مردم، یک داعیه‌ای دارند، یک خواسته‌ای دارند، حرفشان را بشنویم و بعد هم بگوییم «بله، صد درصد حق با شما است و این کسانی که گوش نمیکنند، عمل نمیکنند، چنین و چنان هستند»، نه، [کافی نیست]؛ یک وقتهایی هست یک گرهی در ذهن مردم هست، شماها باید این گره را باز کنید؛ این «جهاد تبیین» که ما عرض کردیم، شامل این موارد میشود. مشکلاتی وجود دارد؛ فرض کنید فلان قشر یک مطالبه‌ای دارد، خب شما نماینده‌ی مجلسید، از مصرف کشور و درآمد کشور مطّلعید، میدانید که این عملی نیست؛ وقتی میدانید عملی نیست، منتظر نمانید که مثلاً فلان نماینده‌ی اجرائی یا قضائی بیاید بگوید نمیتوانیم؛ نه، شما بگویید نمیشود؛ یعنی هم گوش برای شنیدن حرف مردم، هم زبان برای روشن کردن ذهن مردم داشته باشید. ممکن است در آن جمعی که مقابل شما هستند، دو نفر، سه نفر، ده نفر جماعتی هم بگویند «برو بابا! این هم [کاری نکرد]»! بگویند؛ شماها بایست [به وظیفه‌ی خودتان عمل کنید]. مردمی بودن یعنی این؛ اینکه میگوییم «مردمی»، مردمی، فقط این نیست که ما مثلاً فرض کنید که همین طور مدام شعار طرف‌داری از مردم بدهیم؛ نه، باید به مردم کمک کنیم؛ «کمک»، هم شنیدن حرف آنها است، هم اجرا کردن خواسته‌ی آنها است در صورت امکان، هم روشن کردن ذهن آنها است در صورت وجود اشکال و عدم امکان.»
جهاد تبیین و شبهه‌زدایی از ذهن مخاطبین را جدّی بگیرید
«جهاد تبیین را جدّی بگیرید، شبهه‌زدایی از ذهن مخاطبین را جدّی بگیرید. شبهه از جمله‌ی چیزهایی است که عرض کردیم مثل موریانه است؛ دشمن به این موریانه‌ها دل بسته. شبهه ویروس است، مثل همین ویروس کرونا؛ وقتی که وارد شد، خارج شدنش مشکل است، جزو بیماری‌های مسری هم هست، سرایت هم میکند. البتّه اینکه گفتم «بعضی‌ها در مقابل تیر و شمشیر ایستادند، در مقابل شبهه نتوانستند بِایستند»، در این یک مقداری هم دنیاطلبی نقش دارد؛ این را هم نباید از نظر دور داشت. دنیا چیست؟ دنیای هر کسی فرق میکند؛ یکی دنیایش مال است، یکی دنیایش مقام است، یکی دنیایش شهوات جنسی است؛ اینها دنیاهای افراد مختلف است، اینها همه دنیا است. ممکن است توجیه هم درست کند برای خودش در این دنیاطلبی، امّا دنیاطلبی است دیگر؛ اینها هم تأثیر دارد.»
جهاد تبیین؛ راهی برای خنثی کردن فعالیت‌های دشمن
«خب، حالا این یک حقیقتی است؛ این حقیقت را همچنان که ما میفهمیم، دشمن هم میفهمد؛ دشمن هم میفهمد که چشم و گوشِ جوانِ امروز باز است، حواسش جمع است، هوشمند است، قابل تحلیل است؛ چه کار میکند؟ دشمن که بیکار نمیماند؛ دشمن برای اینکه این حالت جوان ما را خنثی کند، شروع میکند محتوای ذهنی برای جوان درست کردن؛ این حجم عظیم دروغها در شبکه‌های مجازی به خاطر این است. این همه دروغ، این همه خلاف واقع، این همه حرفهای انحرافی، این همه تهمت، برای این است که دشمن برای این ذهنِ فعّال محتوا درست کند. اینکه من مدام میگویم «جهاد تبیین، جهاد تبیین» برای این است. محتوا را شما درست کنید؛ به مسئولین دارم میگویم؛ مسئولین رسانه‌ها، مسئولین امور ارتباطات. قبل از اینکه دشمن، محتوای غلط و انحرافی و دروغ درست کند، شما محتوای دارای حقیقت و صحیح را درست کنید، انتقال بدهید به ذهن جوانها؛ دشمن مشغول این کار است. (خیلی ممنون، خیلی ممنون؛ حالا فعلاً داخل جلسه گوش کنید، بعد هم بروید واقعاً برایش برنامه‌ریزی کنید)»
یکی از شیوه‌های دشمن دروغ پردازی است، باید به وسیله جهاد تبیین با آن مقابله کرد
«گفتیم شیوه‌های دشمن را بشناسید. امروز مهمترین شیوه‌ی دشمن، جعل و دروغ‌پردازی است. الان مهمترین کاری که دشمن دارد میکند [انتشار] دروغ است؛ یعنی همین تلویزیون‌هایی که میدانید و می‌بینید مال دشمن است یا همین فضای مجازی، خبر دروغ میدهند، تحلیل دروغ میدهند، کشته‌ی دروغ معرّفی میکنند، آدمها را بدروغ، یکی را بد میکنند، یکی را خوب میکنند؛ دروغ. یک عدّه هم باور میکنند. بدانید دشمن امروز بر پایه‌ی دروغ و دروغ‌پردازی دارد کار میکند. خب وقتی که دانستید، طبعاً وظیفه می‌آید روی دوشتان. تبیین کنید. «جهاد تبیین» که گفتیم، یکی از جاهایش اینجا است؛ جهاد تبیین.»
پروپاگاندا و تبلیغات در رأس نقشه‌های دشمن قرار دارد؛ علاجِ پروپاگاندا «تبیین» است
«… یکی این مسئله‌ی «جهاد تبیین» که حالا بارها و بارها بنده تکرار کرده‌ام، باز هم تکرار میکنم. دشمن در رأس نقشه‌هایش تبلیغات است؛ به قول خودشان پروپاگاندا است. علاجِ پروپاگاندا «تبیین» است، تبیین حقیقت از زبانهای مختلف، از حنجره‌های مختلف، با تعبیرات مختلف، با ابتکارات مختلف؛ تبیین. وسوسه‌ای را که روی آن جوان یا نوجوان اثر میگذارد، چه میتواند برطرف کند؟ باتوم که نمیتواند برطرف کند،؛ آن وسوسه را تبیین میتواند برطرف کند. این مطلب اوّل. جهاد تبیین را جدّی باید گرفت. همه، در حوزه، در دانشگاه، در صداوسیما بالخصوص، در مطبوعات، در هر جایی که شما ایستاده‌اید و یک شعاع پیرامونی‌ای دارید و میتوانید روی آن اثر بگذارید، باید تبیین انجام بگیرد؛ تبیین درست، تبیین صحیح…»
جهاد چه شاخصه‌ای دارد؟
یکی از مهمترین شاخصه‌هایِ جهاد، اهمیت زمان شناسی و عمل کردن به موقع است؛ چرا که اگر جهاد در راه خدا در زمان خاص خودش انجام نشود نتیجه‌ای در پی نخواهد داشت. به عنوان مثال می‌توان به قیام توابین اشاره کرد؛ قیام توابین اقدامی جهادی بود و عده زیادی از کسانی که در این قیام شرکت کرده بودند جانشان را از دست دادند. ولی آیا این اقدام ثمری داشت؟ برای پاسخ به این پرسش به بخش دیگری از سخنان رهبری مراجعه میکنیم. ایشان در دیدار با مردم قم در تاریخ ۴۰۱/۱۰/۱۹ فرمودند:
« توّابین برای انتقام خون مطهّر امام حسین آمدند جنگیدند، کشته شدند، همه‌ی آنها کشته شدند امّا در تاریخ اینها را مدح نمیکنند؛ چرا؟ چون دیر جنبیدند. شما که میخواستید خون خود را در راه امام حسین بدهید، چرا در اوّل محرّم، دوّم محرّم نیامدید که اقلّاً یک کاری صورت بدهید؟ آنجا می‌ایستید تماشا میکنید، امام حسین به شهادت میرسد، بعد دلتان میسوزد، آن وقت می‌آیید در میدان! [نتیجه‌ی] کار را بهنگام انجام ندادن این است.کار را بهنگام باید انجام داد.»
حضرت آیت الله خامنه‌ای برای «تبیین» نیز از کلمه جهاد استفاده میکنند؛ شاید یکی از دلایلی که این کلمه انتخاب شده است مساله زمان شناسی است؛ در تبیین باید زمان شناس بود چرا که اگر در زمان مشخص اقدام لازم صورت نگیرد تاثیری نخواهد داشت، درست مثل قیام توابین! کسانی که در این قیام شرکت کردند بیشترین هزینه ممکن (که جانشان بود) را پرداخت کردند اما اقدامشان به نتیجه‌ای نرسید.
بهتر است برای درک بهتر اتفاقی که در قیام توابین افتاد به بازخوانی مختصر این اتفاق بپردازیم:
قیام توابین مربوط به ایامی میشود که امام حسین(ع)، به دعوت اهالی کوفه قصد عزیمت به عراق را داشتند به همین دلیل نائب خودشان حضرت مسلم(ع) را پیش از خود و برای رصد شرایط به این شهر فرستادند.
شرایط به گونه‌ای پیش رفت که نائب امام حسین(ع) پیش از رسیدن امام، به اهالی کوفه دستور قیام دادند؛ اما برخی خواص از جمله «سلیمان بن صرد خزاعی» ـ که در آن زمان از فقها و مراجع بزرگوار بود ـ هنگام قیام حضرت مسلم بن عقیل(ع)، او را یاری نکردند و حتی حرکت او را مکروه اعلام کردند و گفتند؛ صبر میکنم خود امام حسین(ع) بیاید و به همراه او قیام کنم!
پس از واقعه کربلا سلیمان بن صرد خزاعی متوجه اشتباهش شد و در نهایت با جمعی از همراهانش سعی کرد جهادی را که در وقتش انجام نداده بود به فعلیت برساند، بنابراین با شامیان وارد جنگ شدند؛ که در نتیجه این جنگ بخش عظیمی از نیروهای سلیمان کشته شدند ولی خونهای ریخته شده هیچ اثری در تاریخ نگذاشت. بنابراین می‌توان یکی از مهمترین ویژگی‌های جهاد را زمان شناسی و انجام به موقع آن دانست.
درس دیگری از قیام توابین
براساس این تجربه تاریخی می‌توان گفت اگر در زمانِ خودش به سخنان جانشین امام عمل نکنیم، در حقیقت به خودِ امام ظلم کرده‌ایم و پس از آن هرچه تلاش کنیم اشتباهی که صورت گرفته قابل جبران نیست چرا که جانشین امام چیزی را برای خودش نمی‌خواهد و صلاح جامعه را در نظر میگیرد.
جنس قیام توابین هم اینگونه است؛ شاید توابین، از ترس جانشان در زمانی که جانشین امام آنها را صدا زد وی را اجابت نکردند اما وقتی فهمیدند که دودِ این اقدام (حکمرانی یزید) به چشم خودشان میرود و نتیجه ترک فعلشان را دیدند حاضر شدند جانشان را هم بدهند اما دیگر تاثیری نداشت.
در حقیقت، پاسخ گفتن به دعوت جانشین امام نجات خودشان بود، شاید اگر در زمان مناسب دعوت حضرت مسلم(ع) را لبیک می‌گفتند علاوه بر اینکه هزینه کمتری می‌دادند به پیروز‌ی هم می‌رسیدند و واقعه کربلا تکرار نمی‌شد.
اگر به بحث جهاد تبیین بی توجهی کنیم، چه میشود؟
بر اساس درسهایی که از این واقعه تاریخی می‌توانیم بگیریم دو راه پیش رویِ مخاطبان «جهاد تبیین» قرار دارد: انجام دادن جهاد تبیین با وجود سختی‌هایِ احتمالی که منجر به «بیمه کردن جامعه» می شود یا چشم پوشی از آن که در نهایت ما را با مشکلات متعددی مواجه می کند.
چه کسانی مخاطبان جهاد تبیین هستند؟
به بیانات رهبر انقلاب باز می‌گردیم، این سخنان صرفا در دیدارِ برخی اقشار خاص مثل دانشجویان، نظامیان، مبلغین یا دانش‌آموزان با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفته نشده است؛ بلکه رهبر انقلاب در دیدارِ عموم مردم نیز در مورد «جهاد تبیین» صحبت کرده‌اند، این نکته بدان معناست که مخاطب جهاد تبیین تمام اقشار جامعه هستند نه فقط قشری خاص.
به همین دلیل است که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدارِ مردم قم با ایشان فرمودند: «در هر جایی که شما ایستاده‌اید و یک شعاع پیرامونی‌ای دارید و میتوانید روی آن اثر بگذارید، باید تبیین انجام بگیرد» و مساله تبیین را محدود به افرادی خاص نکردند.
جهاد تبیین سختی دارد
انجام جهاد تبیین در شرایط فعلی شاید قدری سخت باشد اما با پذیرفتن این سختی، می‌توانیم جامعه را بیمه کنیم. در اغتشاشاتی که اخیرا صورت گرفت خلا جهاد تبیین به خوبی قابل مشاهده بود و اثرات نامطلوب آن، اعم از گمراهی جوانان (که به دلیل خلا جهاد تبیین در دام دشمنان افتاده بودند)، ناامنی و ضرر اقتصادی به خودِ جامعه برگشت.
براساس تجربه چند ماه گذشته می‌توانیم بگوئیم اگر تبیین، به موقع انجام نشود سختی‌ای را به دوش جامعه میگذارد که تحمل آن از انجام جهاد تبیین دشوارتر است.
چه کنیم جهاد تبیین ساده شود؟
رهبر انقلاب در سخنانشان از واژه جهاد استفاده کردند؛ جهاد حتما ضرر و زیان دارد و اصولا به خاطر همین سختی‌هایی که دارد نام جهاد بر آن گذاشته شده و خداوند پاداش فراوانی هم به جهادگران اختصاص داده است، اما همانطور که جهاد به واسطه سختی‌هایی که دارد از گردن مکلفین ساقط نمیشود سختی‌های «جهاد تبیین» هم باعث نمیشود که مسئولیت آن از دوش مردم برداشته شود.
کشور ما تجربه موفقی در امر جهاد دارد به عنوان مثال می‌توانیم به دفاع مقدس اشاره کنیم؛ به این دلیل توانستیم در جنگ تحمیلی پیروز شویم که همه مردم وارد میدان شدند و «مردمِ میدان» بودند، همین امر موجب شد بتوانیم در جنگ تحمیلی که جنگ اقتصادی را هم در خود داشت پیروز شویم. اگر در میدان جهاد تبیین همه مردم وارد شوند سختی‌هایی هم که این عرصه دارد به مراتب کمتر میشود و سریع‌تر به نتیجه مطلوب می‌رسیم.
فرمایش رهبر انقلاب، مبنی بر اینکه تبیین باید از زبانهای مختلف باشد؛ دلالت بر این مساله دارد که ایشان از همه طیف‌های مردم انتظار دارند که به تبیین امور بپردازند.
