وام ریاست جمهوری بلافاصله پس از سفر سید ابراهیم رئیسی به سمنان که نهمین سفر استانی دولت محسوب می‌شود، سر زبان‌ها افتاد. اظهارات سخنگوی کابینه درباره جزییات پرداخت تسهیلات و شیوه شناسایی مشمولان هم بازتاب زیادی پیدا کرد تا نهایتا تسهیلات پرقدمت خوداشتغالی با عناوینی مثل وام ریاست جمهوری یا وام ۱۰۰ میلیونی دولت، یکبار دیگر از زاویه‌ای جدید مورد توجه قرار بگیرد.
با این حال بررسی سامانه ۱۱۱ نشان می‌دهد برخلاف تسهیلات ازدواج و ودیعه مسکن، این سایت تنها به معرفی تسهیلات و راهنمایی متقاضیان اختصاص پیدا کرده است و متقاضیان تسهیلات خوداشتغالی که با شرایط و ضوابط خاص تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان قابل پرداخت است، برای نام‌نویسی، دریافت معرفی‌نامه و بقیه امور باید به‌صورت حضوری اقدام کنند. در این نوشته سعی می‌کنیم بخشی از ماجرا را به‌زبان ساده توضیح دهیم.
مشمولان وام خوداشتغالی
متقاضیان دریافت وام خوداشتغالی به سامانه ۱۱۱ ارجاع داده شده‌اند. در پیشانی سایت نوشته شده «سامانه ارتباط مردم و دولت» و لوگوی مرکز ارتباطات مردمی نهاد ریاست‌جمهوری آن بالا به‌چشم می‌خورد. سخنگوی دولت گفته: هفته گذشته در جلسه هیات دولت یک مصوبه برای رفع مشکل ضمانت وام بانوان سرپرست خانوار و اشتغال آن‌ها به تصویب هیات وزیران رسید. مشکل این اقشار نداشتن ضامن برای استفاده از تسهیلات بانکی است که مقرر شد یکی از صندوق‌های وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، ضامن زنان سرپرست خانوار باشد تا به‌راحتی از وام اشتغال بانکی استفاده کنند. علی بهادری‌جهرمی، خیلی واضح و سرراست به «زنان سرپرست خانوار» اشاره کرده است، اما در میان انبوه محتوا‌های تولید شده با کلیدواژه وام ۱۰۰ میلیونی، از مددجویان کمیته امداد امام خمینی هم یاد شده است. بیایید انگشت‌هایمان را تکان دهیم و برای اینکه روزه شک‌دار نگرفته باشیم، جزییات را مستقیما از سامانه ۱۱۱ دنبال کنیم.
شیوه پرداخت وام خوداشتغالی
راهنمای دریافت تسهیلات بانکی در بخش مشاوره و راهنمایی سامانه ۱۱۱ قرار گرفته است. کنار راهنمای متقاضیان اشتغال، راهنمای متقاضیان دارو و درمان و راهنمای متقاضیان مسکن. برای افرادی که دنبال اشتغال هستند در یک صفحه به‌صورت مبسوط انواع تسهیلات را توضیح داده‌اند و نوشته‌اند صندوق کارآفرینی امید، چطور به‌عنوان حامی کسب‌وکار‌های خرد و کوچک عمل می‌کند و در قالب طرح‌هایی مثل تسهیلات مشاغل خانگی، تسهیلات خانگی خویش‌فرمایی، تسهیلات اشتغالزایی کارفرمایی زیر ۱۰ نفر، تسهیلات اشتغالزایی روستایی و اشتغال نخبگان دست متقاضیان را می‌گیرد. یک سری لینک برای اطلاع‌رسانی پیش‌بینی شده است، اما به کسانی که حوصله سروکله زدن با جزییات را ندارند توصیه می‌کنیم مستقیم وارد بخش راهنمای دریافت تسهیلات شوند.
وام خود اشتغالی ۱۰۰ میلیونی دیگر کلیدواژه مرتبط با این موضوع است. تمام راه‌ها در نهایت به یک کلمه واحد می‌رسند؛ به تسهیلات قرض‌الحسنه طرح‌های اشتغالزایی که اگرچه در حال حاضر با دو رقم ۵۰ و ۱۰۰ میلیون تومان قابل پرداخت است، اما از نظر قدم حتی به پیش از زمان دولت حسن روحانی برمی‌گردند. تسهیلات خوداشتغالی در قالب طرح‌های مشاغل خانگی و خوداشتغالی به‌صورت انفرادی تا سقف ۵۰ میلیون تومان و در قالب طرح کارفرمایی (حداکثر تا پنج نفر) تا سقف ۱۰۰ میلیون تومان قابل پرداخت است. حداکثر مدت بازپرداخت ۶۰ ماه تعیین شده و خبر خوب اینکه سود وام، به‌صورت کارمزد چهار درصد محاسبه خواهد شد.
قدم اول برای دریافت وام ارائه معرفی‌نامه توسط یکی از چهار نهاد، کمیته امداد امام خمینی، سازمان بهزیستی، بنیاد شهید و امور ایثاگران یا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. معرفی‌نامه صادره از بنیاد شهید و امور ایثارگران باید به مجوز صندوق اشتغال و کارآفرینی ایثارگران پیوست شده باشد و معرفی‌نامه صادره از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تنها به اعطای تسهیلات مشاغل خانگی تعلق دارد.
تسهیلات ایثارگران جهت تامین خودروی کار پرداخت می‌شود و ملاک خرید خودرو، خودرو‌های حمل‌و نقل عمومی است که قبل هرچیز به اخذ مدارک شغلی نیاز دارد. در تسهیلات مشاغل‌خانگی به اخذ مستندات و ارائه پیش‌فاکتور نیاز نیست.
شرایط ضمانت وام خوداشتغالی
تسهیلات تا سقف ۲۰ میلیون با اخذ یک نفر ضامن معتبر با ارائه گواهی کسر اقساط منوط به احراز توانایی مالی متقاضی در بازپرداخت مطالبات بانک قابل پرداخت است. در تسهیلات بیش از ۲۰ میلیون تا ۴۰ میلیون تومان ضامن معتبر الزامی است و یکی از آن‌ها باید حتما گواهی کسر اقساط داشته باشد.
تسهیلات بیش از ۴۰ میلیون تومان به شرط اخذ وثیقه ملکی پرداخت می‌شود. از متقاضی سفته اخد می‌شود و او باید و ضامن معتبر به میزان ۱۲۰ درصد اصل و کارمزد تسهیلات را با ظهرنویسی ارائه دهد. آن‌هایی که در پرداخت اقساط کوتاهی می‌کنند، جریمه خواهند شد و باید اقساط معوقه را با نرخ سود ۱۲ درصد بپردازند. نکته آخر اینکه برای دریافت تسهیلات طرح اشتغالزایی باید یک حساب قرض‌الحسنه پس‌انداز با حداقل مانده ۱۰۰ هزار تومان در بانک باز کرد. متقاضیان پس از این مرحله به نظام بانکی کشور ارجاع داده می‌شوند.
