این روزها نرخ گوشت قرمز خبرساز شده است. در فضای مجازی، بهای این محصول پروتئینی به نیم میلیون تومان رسیده و به نگرانی‌ها برای حذف کامل آن از سفره مردم ایران دامن زده است. اما بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد، قیمت گوشت بسته به محل و نوع عرضه (بسته‌بندی و غیر بسته‌بندی بودن) متفاوت است و نرخ‌ها با آنچه در فضای مجازی دست به دست می‌شود، در برخی محلات فاصله معناداری دارد.
بازار، این روزها در تب و تاب رسیدن سال جدید است. این را می‌توان از پهن شدن بساط ماهی قرمز فروش‌ها فهمید. مردم لابه‌لای بساط دستفروش‌ها حرکت می‌کنند و بازار تجریش، در چهارم اسفندماه به شدت شلوغ است. هر کس مشغول به کاری است. صف خرید گوشت در جلوی مغازه عرضه گوشت و مرغ تشکیل شده است. افراد به نوبت وارد مغازه شده و سفارش خود را تحویل می‌گیرند. میزان ارقامی که پرداخت می‌کنند مشخص نیست، فقط کارت‌های بانکی پس از اتمام کار توزین گوشت، به صاحب مغازه تحویل می‌شود تا به کمک کارتخوان بهای محصول خریداری شده، پرداخت شود. روی تابلوی روبروی درب اصلی مغازه اعداد و ارقامی درج شده است. صاحب مغازه روی یک تخته وایت برد در بالای سرش با خطی نه چندان خوش، بعد از کلمه «به نام خدا» نرخ‌هایی را نوشته است. گوشت گوساله، 360 هزار تومان، گوشت شقه، 385 هزار تومان، ران گوسفند با قلوه گاه 440 هزار تومان و برای سردست گوسفند عدد420 هزار تومان روی تابلو درج شده است. بعد از این ارقام هم نوبت نرخ مرغ و سایر ماکیان است که مشخص شود مشتری به ازای خرید هر کیلوگرم از آنها، چه عددی را باید پرداخت کند. با نگاهی به دست مشتریان به راحتی می‌شود فهمید که همه متمرکز بر خرید گوشت قرمز شده‌اند. انگار همه دوست دارند در آستانه سال جدید، فقط کباب و قورمه سبزی و قیمه بخورند و فسنجان و غذاهایی که با مرغ پخته می‌شود، دیگر جایی در آشپزخانه‌ها ندارد. از 10 نفری که در صف هستند، 8 نفر گوشت قرمز می‌خرند. آنقدر ظاهر همه گرفتار است که فضا برای گفت‌وگو فراهم نیست. صاحب مغازه هم وقت سرخاراندن ندارد و در واکنش به پرسش‌ها درباره قیمت گوشت، فقط با انگشت به تابلوی بالای سرش اشاره می‌کند.قیمت‌های متفاوت بازار مولوینرخ گوشت قرمز بدون بسته‌بندی که در بازار تجریش بین 360 تا 440 هزار تومان قیمت خورده است در یک نقطه جنوبی شهر چگونه است؟ آنچه بر روی تابلوی قصابی‌های مولوی در جنوب تهران نقش بسته، از اختلافی نزدیک به 100 هزار تومان حکایت دارد. در قصابی‌های مولوی قیمت هر کیلوگرم ران گوسفند 350 هزار تومان، گردن گوسفند 320، شقه گوسفند 320، سردست گوسفند 320، ران گوساله 300 و سردست گوساله 280 هزار تومان نوشته شده است.
در بازار مولوی اما مغازه‌دارها می‌گویند تقاضا برای گوشت قرمز کمتر از مرغ است. یکی از مغازه‌دارها می‌گوید که گاهی فروش یک لاشه گوسفند نزدیک به دو هفته طول می‌کشد و گوشت دیگر شرایط تازه بودن خود را از دست می‌دهد.گوشت غیر بسته بندی در فروشگاه رفاهاگرچه در تصور عمومی قصابی‌ها مرکز فروش گوشت غیر بسته‌بندی هستند و فروشگاه‌های زنجیره‌ای محلی برای عرضه گوشت کمی گران‌تر بسته‌بندی به شمار می‌روند اما فروشگاه رفاه میدان امام حسین (ع) از آن فروشگاه‌هایی است که این قاعده را نقض کرده است. در این فروشگاه تنها گوشت قرمز بسته‌بندی، مربوط به قلم گوساله است که در بسته‌های 0.9 کیلوگرمی عرضه می‌شود و روی آن عدد 447 هزار تومان درج شده است. این فروشگاه برای این محصول 49 هزار تومان تخفیف در روز جمعه پنجم اسفند ماه 1402 در نظر گرفته است. آنچه در این محل عرضه می‌شود، گوشت غیر بسته‌بندی و درست مشابه محصولی است که قصابی‌های سطح شهر به فروش می‌رسانند. روی تابلوی جلوی گوشت‌های غیر بسته‌بندی، نرخ این محصول پروتئینی با اتیکت درج شده است. برای هر کیلوگرم گوسفند راسته با استخوان بره فله عدد 362 هزار و 949 تومان و گوسفند ران بره فله 390 هزار و 10 تومان درج شده و از نرخ گوشت گاو هم خبری نیست. فروشنده غرفه مواد پروتئینی هم می‌گوید که گوشت گاو برای عرضه ندارند و آنچه روی تابلو نرخش درج شده، قابل عرضه است.استقبال از گوشت تنظیم بازاریفروشگاه اتکای خیابان کارگر شمالی به‌عنوان یکی از مراکز عرضه گوشت تنظیم بازاری در روز جمعه بسیار شلوغ است. محیط فروشگاه چندان بزرگ نیست و با وجود آنکه برای گوشت ماهی، تخفیف ویژه قائل شده‌اند، عمده مشتریان در لابه‌لای یخچال‌های گوشت قرمز تردد می‌کنند.یخچال‌ها گوشت بسته‌بندی با برندهای مختلف را در خود جا داده‌اند. بسته به نوع برند، نوع گوشت و وزن، قیمت درج شده در روی بسته‌بندی‌ها متفاوت است. سردست بدون گردن برند رادین، 475 هزار تومان قیمت خورده است. برای ران گوسفندی برند پویا 499 هزار تومان به ازای یک کیلوگرم باید پرداخت شود. در حالی که ران گوسفندی نادین 476 هزار تومان قیمت دارد. بهای یک
کیلوگرم مخلوط بی‌دنبه گوسفند آیدا هم 494 هزار تومان است.در حالی که بسته‌های گوشت غیر تنظیم بازاری به نظر دست نخورده می‌آید و حجم زیادی از آن روی هم منتظر فروش است، بخش مربوط به گوشت‌های تنظیم بازاری تقریبا خالی است و برای دیدن قیمت روی بسته‌بندی‌ها به دلیل کم بودن تعداد بسته‌ها و سرعت خریداران، نیاز به سرعت عمل وجود دارد.در یخچال بخش پروتئینی فروشگاه اتکا، اندک بسته‌های گوشت تنظیم بازاری که روی آن و داخل دایره‌ای زرد رنگ کلمه «تنظیم بازار» درج شده، خودنمایی می‌کند.
این گوشت‌ها در بسته‌های یک تا دو کیلوگرمی عرضه می‌شوند اما در ساعت 10 صبح، در حالی که به گفته فروشنده یخچال در ابتدای بازگشایی فروشگاه پر از بسته‌های گوشت شده بود، فقط چند بسته محدود باقی مانده بود.قبل از آنکه بتوانم ارزش روی بسته‌بندی دو کیلوگرمی گوشت گاو را مشاهده کنم، یک مشتری در حالی که زیر لب غر و لند می‌کرد، بسته را با خود می‌برد. در میان اندک بسته‌های گوشت تنظیم بازاری باقی مانده گوشت سردست گوسفند به قیمت 230، بسته دو کیلوگرمی مخلوط بی‌دنبه بره 494 هزار تومان و بسته یک کیلوگرمی مخلوط گوساله به قیمت 197 هزار تومان به چشم می‌خورد. فروشنده می‌گوید که ران گوسفندی با استقبال مواجه شده و سریعتر از بقیه انواع گوشت گوسفندی به فروش می‌رود.قیمت‌های متفاوت فروشگاه سپهدر فروشگاه سپه خیابان فاطمی خبری از گوشت تنظیم بازاری نیست. قیمت هر کیلوگرم گردن گوسفند 285 هزار تومان، سردست گوسفند 475 هزار تومان، ران گوسفند 476 هزار تومان، راسته با استخوان 320 هزار تومان، قلوه گاه بی استخوان 250 هزار تومان و ران و راسته گوسفندی 424 هزار تومان قیمت خورده است.قیمت هر کیلوگرم گوشت ران گوساله داخلی 353 هزار تومان، سردست گوساله داخلی 352 هزار تومان و مخلوط گوساله داخلی 329 هزار تومان در این فروشگاه درج شده است.
گوشت چرخ کرده گوساله هم در بسته 800 گرمی به قمیت 212 هزار تومان عرضه می‌شود.مشکل بازار گوشت در بخش توزیعدر حالی که قیمت گوشت تحت تاثیر محل عرضه و نوع آن (بسته‌بندی یا غیر بسته‌بندی) متفاوت است، این پرسش پیش می‌آید که واقعا قیمت تمام شده این محصول پروتئینی چقدر است و نرخ منصفانه عرضه آن کدام است؟ آن طور که ارسلان قاسمی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون ایران به ایانا می‌گوید: در حال حاضر هر کیلوگرم گوسفند زنده بین 100 تا 135 هزار تومان قیمت دارد. از آنجا که بین 45 تا 50 درصد لاشه دام زنده؛ وزن گوشت تولیدی است، به این ترتیب قیمت هر کیلوگرم گوشت گوسفندی پس از ذبح 240 هزار تومان خواهد بود.او اضافه می‌کند: هزینه کشتارگاهی معمولا صفر است زیرا کشتارگاه آلایش دام شامل دل، جگر، کله پاچه و پوست را بر می‌دارند اما به این گوشت تولید شده، دو تا سه هزینه دیگر اضافه می‌شود. هزینه حمل و نقل، عمده فروشی و خرده فروشی را باید به قیمت تولید گوشت اضافه کرد.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون مجموع هزینه‌های دیگر اضافه شده به نرخ دام پس از کشتار را طبق قانون حدود 25 درصد اعلام می‌کند.او می‌گوید: به این ترتیب قیمت هر کیلوگرم گوشت آماده عرضه حدود 270 تا 280 هزار تومان می‌شود بنابراین، نباید قیمت این گوشت به 500 هزار تومان برسد.قاسمی قیمت هر کیلوگرم گوشت گاو را هم مشابه نرخ گوشت گوسفندی اعلام می‌کند و بر این باور است که گوشت دام سنگین باید حدود 30 تا 40 هزار تومان بالاتر یا پایین‌تر از گوشت گوسفند باشد.
در شرایطی که نرخ تمام کالاها از دلار تاثیر می‌گیرد، گروهی بر این باورند که نرخ گوشت قرمز با توجه به عدم وابستگی به دلار، نباید تحت تاثیر نوسانات بازار ارز قرار گیرد اما رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون در این رابطه یادآور می‌شود: در ظاهر قضیه نباید تغییرات نرخ ارز، بهای گوشت را متاثر کند زیرا قبلا نهاده‌های دامداران با ارز 4200 تومانی و در حال حاضر با ارز 28800 تومانی تامین می‌شود اما در واقع، تغییرات نرخ دلار اثر غیر مستقیم روی گوشت دارد و نرخ آن را بالا می‌برد.
او اضافه می‌کند: در حالی که حمل و نقل تحت تاثیر دلار ، نرخ خود را بالا می‌برد، راننده تاکسی می‌گوید دلار گران شده باید کرایه را افزایش دهم و مغازه‌دار هم تحت تاثیر دلار است، طبیعی است دامدار هم نسبت به تغییرات نرخ دلار واکنش نشان دهد.قاسمی اشکال کار بازار گوشت را در نظام توزیع دانسته و معتقد است که توزیع گوشت دست مافیا است.تداوم روند کاهشی قیمت گوشت قرمزآن طور که ارسلان قاسمی می‌گوید، قیمت تمام شده هر کیلوگرم گوشت قرمز حدود 270 تا 280 هزار تومان است بنابراین با توجه به نرخ‌های در نظر گرفته شده برای محصولات تنظیم بازاری، دولت در حال حاضر احتمالا سوبسیدهایی را برای تامین نیازهای مردم در آستانه سال نو و ماه مبارک رمضان در نظر گرفته است تا کمکی به سفره جامعه باشد.اما عملکرد نظام توزیع، تامین گوشت قرمز را به دغدغه جامعه
تبدیل کرده است. دغدغه‌ای که مسئولان وزارت جهاد کشاورزی وعده داده‌اند با برخی تدابیر نظیر واردات بیشتر گوشت قرمز و تزریق آن به بازار، آن را مرتفع کنند. مسئولان وزارتخانه متولی تولید می‌گویند که با عرضه بیشتر گوشت، زمینه کاهش قیمت آن را فراهم می‌کنند.وعده‌ای که به گفته یکی از فروشندگان گوشت قرمز در قصابی‌های سطح شهر احتمال عملیاتی شدن آن دور از ذهن نیست زیرا نرخ این ماده پروتئینی از هفته قبل تا کنون اندکی کاهش یافته است.
نویسنده: لیلا مرگن
