رضا تقی پور کارشناس ارشد رسانه و فعال فرهنگی در یادداشتی درباره اقتصاد حجاب نوشت: با توجه به وجود برخی فرضیات در خصوص اقتصاد حجاب، تحلیل اقتصادی آن می‌تواند نقش مهمی در درک این موضوع ایفا کند. از جمله فرضیاتی که در خصوص اقتصاد حجاب وجود دارد، این است که پوشش حجاب می‌تواند بر برخی از شاخص‌های اقتصادی تأثیرگذار باشد. به عنوان مثال، پوشش حجاب می‌تواند بر شغل و درآمد زنان تأثیرگذار باشد. برخی مطالعات نشان می‌دهند که زنانی که حجاب می‌پوشند، ممکن است در برخی از کشورها که حجاب برای زنان الزامی است، در بازار کار تبعیض متعرض شوند. این امر می‌تواند منجر به کاهش درآمد و رفاه اقتصادی زنان حجاب‌دار شود.
در مقابل، برخی مطالعات نشان می‌دهند که پوشش حجاب می‌تواند بر روابط اجتماعی و اقتصادی زنان تأثیرگذار باشد. در برخی کشورها، به خصوص در جوامع اسلامی، حجاب به عنوان یک نشانه مذهبی و اجتماعی درک می‌شود و می‌تواند باعث ایجاد ارتباطات اجتماعی میان زنان و مردان شود. در این شرایط، پوشش حجاب می‌تواند باعث افزایش اعتماد به نفس و اعتماد به نفس زنان شود و می‌تواند به آنها کمک کند تا در جامعه بیشتر به عنوان فردی محترم و احترام‌زیسته در نظر گرفته شوند. همچنین، پوشش حجاب می‌تواند بر روابط خانوادگی تأثیرگذار باشد و ممکن است باعث بهبود وضعیت اقتصادی خانواده‌ها شود.
در مورد اثرات اقتصادی حجاب بر جامعه، برخی مطالعات نشان داده‌اند که بازار پوشاک حجاب، به عنوان یکی از بخش‌هایی از بازار پوشاک، در سال‌های اخیر به شدت در حال رشد است. این رشد باعث شده است که بسیاری از شرکت‌های پوشاک برای جذب مشتریان، به فروش پوشاک حجابی بپردازند و در نتیجه، بازار پوشاک حجابی به عنوان یک بازار پرسود شناخته شده است.
به طور کلی، اقتصاد حجاب به عنوان یک زیرمجموعه از اقتصاد فرهنگی واحد بررسی شده و در مطالعات اقتصادی مختلف مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اینکه پوشش حجاب به عنوان یک موضوع مهم و حساس در جوامع اسلامی به شمار می‌رود، مطالعه اقتصاد حجاب می‌تواند به محققان و تحلیل‌گران اقتصادی کمک کند تا بهتر درک کنند که چگونه حجاب به شکلی موثر در رشد اقتصاد و ارتقاء جامعه می‌تواند نقش داشته باشد.
حمایت از تولیدکنندگان پوشش اسلامی از دیدگاه اقتصادی، می‌تواند به بالا بردن سطح تولید، اشتغالزایی، توسعه اقتصادی و کاهش وابستگی به کشورهای دیگر کمک کند. در حالی که این صنعت در بسیاری از کشورهای اسلامی و غیر اسلامی بسیار پرطرفدار است، تولید کنندگان پوشش اسلامی نیز با چالش‌های مختلفی مواجه هستند.
یکی از مشکلاتی که تولیدکنندگان پوشش اسلامی می‌توانند با آن مواجه شوند، کمبود حمایت دولتی است. به دلیل عدم توجه دولت‌ها به این صنعت، این تولیدکنندگان ممکن است با مشکلات مالی و تولید مواجه شوند. بنابراین، حمایت از تولیدکنندگان پوشش اسلامی به‌عنوان یک صنعت بومی در کشورهای اسلامی می‌تواند باعث ایجاد اشتغال، افزایش تولید و افزایش صادرات شود.
علاوه بر این، با ارائه حمایت‌های مالی و مالیاتی، تولیدکنندگان پوشش اسلامی می‌توانند با کاهش هزینه‌های تولید، قیمت محصولات را کاهش داده و بازار محصولات را گسترش داده و بنابراین به رشد اقتصاد کشور کمک کنند.
در نهایت، به عنوان یک قطعه از صنعت پوشاک، تولیدکنندگان پوشش اسلامی می‌توانند به تنوع فرهنگی و اجتماعی بپردازند و نیازهای مختلف بازار را پوشش دهند. بنابراین، حمایت از تولیدکنندگان پوشش اسلامی نه‌تنها از نظر اقتصادی بلکه از نظر اجتماعی و فرهنگی نیز به سود کشور خواهد بود. با توجه به فرهنگ و تقالید اسلامی در ایران، صنعت پوشاک اسلامی در این کشور به عنوان یکی از مهمترین صنایع می‌تواند در توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال نقش مهمی داشته باشد. همچنین، از آنجا که بازار محصولات پوشاک اسلامی در سراسر دنیا پرطرفداری بالایی دارد، ارائه پشتیبانی و حمایت به تولیدکنندگان این صنعت می‌تواند در توسعه صادرات غیر نفتی کشور نیز مؤثر باشد.
به طور کلی، حمایت از تولیدکنندگان پوشش اسلامی باعث توسعه اقتصادی، ایجاد اشتغال، کاهش وابستگی به کشورهای دیگر و تحقق اهداف اجتماعی و فرهنگی می‌شود. بنابراین، دولت‌ها و نهادهای مختلف باید با ارائه حمایت‌های مالی و مالیاتی، ارائه تسهیلات و اقدامات دیگر، تولیدکنندگان پوشش اسلامی را در توسعه این صنعت یاری کنند.
اولویت های فرهنگی در اقتصاد عفاف و حجاب عبارتند از:
1- ایجاد فرهنگ استفاده از پوشش های اسلامی: ایجاد فرهنگ استفاده از پوشش های اسلامی و ترویج آن به عنوان عنصری از فرهنگ اسلامی، می‌تواند در کاهش مشکلات حوزه عفاف و حجاب کمک کند. این امر نه‌تنها به افزایش تقاضا برای محصولات پوششی اسلامی منجر خواهد شد، بلکه به افزایش آگاهی مردم از اهمیت پوشش اسلامی نیز کمک خواهد کرد.
2- ارتقاء کیفیت تولید: ارتقاء کیفیت تولید محصولات پوشاک اسلامی و ارائه طرح‌های نوین و جذاب، می‌تواند در جذب مشتریان جدید و تقویت بازار داخلی و خارجی کمک کند.
3- ارائه تسهیلات مالی و مالیاتی: دولت‌ها و نهادهای مختلف می‌توانند با ارائه تسهیلات مالی و مالیاتی، به تولیدکنندگان پوشش اسلامی کمک کنند تا با ارائه محصولات با کیفیت و با قیمتی رقابتی، به بازارهای داخلی و خارجی نفوذ کنند.
4- تشویق به تولید داخلی: تشویق به تولید داخلی و کاهش وابستگی به کشورهای خارجی، می‌تواند در توسعه صنعت پوشاک اسلامی کمک کند و از افتادن به وضعیت وابستگی به کشورهای دیگر جلوگیری کند.
5- حفظ اصالت فرهنگی: حفظ اصالت فرهنگی در تولید محصولات پوششی اسلامی و ترویج آن به عنوان بخشی از فرهنگ اسلامی، می‌تواند به تثبیت ارزش‌های فرهنگی در جامعه و تقویت هویت ملی افراد کمک کند.
با ترویج پوشش اسلامی و تقویت هویت اسلامی، می‌توان به ارتقای فرهنگ و ارزش‌های جامعه کمک کرد. به علاوه، حفظ اصالت فرهنگی در تولید محصولات پوششی اسلامی می‌تواند در جلوگیری از تحریف این محصولات توسط فرهنگ‌های خارجی نقش بسزایی داشته باشد. بنابراین، حفظ و ترویج اصالت فرهنگی در تولید محصولات پوششی اسلامی به عنوان یک اولویت فرهنگی در اقتصاد عفاف و حجاب مهم است.
ذائقه فرهنگی و اقتصادی جامعه به مجموعه از نگرش‌ها، ارزش‌ها، عادات، سلیقه‌ها، تمایلات و تفضیلات افراد در مورد موضوعات مختلف اشاره دارد که بر اساس آنها عملکرد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی جامعه شکل می‌گیرد. از یک سو، ذائقه فرهنگی مرتبط با تمایلات فردی و گروهی به نحوه مصرف کالا و خدمات، نگرش‌ها به پوشش و هنرهای مختلف، انتخابات فرهنگی و مذهبی و… می‌باشد. از سوی دیگر، ذائقه اقتصادی به نحوه تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری در بورس، تصمیم‌گیری در خصوص خرید یا رهن ملک، سبک زندگی و میزان مصرف و… اشاره دارد.
اهمیت ذائقه فرهنگی و اقتصادی در جامعه بسیار زیاد است، زیرا این نگرش‌ها و سلیقه‌ها تأثیر بسیاری در رفتار افراد دارند و به‌عنوان راهنمایی برای تصمیم‌گیری در مسائل مختلف بکار می‌روند. علاوه براین، ذائقه فرهنگی و اقتصادی در تعیین سلیقه بازار و محصولات و خدماتی که ارائه می‌شود نیز نقش مهمی دارند.
در برخورداری از یک ذائقه فرهنگی و اقتصادی سالم، می‌تواند به سود جامعه باشد. به عنوان مثال، افراد با ذائقه‌های فرهنگی و اقتصادی سالم معمولاً به مصرف کالاها و خدماتی که با کیفیت بالا و ارزش افزوده بیشتری همراه هستند، علاقه‌مند هستند. همچنین، این ذائقه فرهنگی و اقتصادی جامعه به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر روی انتخاب محصولات و خدمات تاثیرگذار است. به عنوان مثال، یک جامعه با ذائقه فرهنگی متنوع، ممکن است به محصولات پوششی مختلفی از جمله پوشاک اسلامی، مانتو، چادر، روسری و … علاقه مند باشد. به همین ترتیب، اقتصاد جامعه به شکل غیرمستقیم نیز بر انتخاب و تقاضای محصولات تاثیر می‌گذارد، زیرا جامعه با درآمد متفاوت و بستر اقتصادی متفاوت، توانایی خرید محصولات مختلف را دارد.
بنابراین، توجه به ذائقه فرهنگی و اقتصادی جامعه و تولید محصولاتی که با این ذائقه سازگار هستند، می‌تواند به افزایش تقاضا و فروش محصولات و بهبود وضعیت اقتصادی تولیدکنندگان در حوزه عفاف و حجاب کمک کند. همچنین، در طراحی و تولید محصولات پوششی اسلامی، باید به نیازهای و ذائقه های جوامع هدف توجه کرد و تلاش کرد تا محصولاتی با کیفیت و قیمت مناسبی تولید شوند که با عرضه آنها به بازار، هم از نظر اقتصادی، هم از نظر فرهنگی، نیازهای جامعه را برآورده کنند.
نگاه اقتصادی به حوزه حجاب، به معنای بررسی تأثیر این حوزه بر اقتصاد کشور و توسعه آن است. این حوزه، در واقع یکی از حوزه‌های تولیدی کشور محسوب می‌شود که به طور مستقیم و غیرمستقیم، به ایجاد اشتغال، رونق بازار داخلی و صادرات، ارتقای سطح کیفیت محصولات و بهبود شرایط اقتصادی کشور کمک می‌کند.
در این راستا، یکی از نتایج مثبت حوزه حجاب، افزایش تقاضای داخلی و خارجی برای محصولات پوشاک اسلامی و حجاب محسوب می‌شود که در نتیجه، بازار داخلی و خارجی در این زمینه رونق گرفته و تولید و صادرات محصولات پوشاک اسلامی رشد چشمگیری را تجربه می‌کند. همچنین، این حوزه با ایجاد اشتغال، به کاهش بیکاری و فقر در جامعه کمک می‌کند.
در کنار این مسائل، باید به تأثیرات منفیی هم که می‌تواند بر اقتصاد داشته باشد، اشاره کرد. به عنوان مثال، افزایش قیمت مواد اولیه و مشکلات در واردات مواد اولیه، ممکن است به افزایش قیمت محصولات پوشاک اسلامی و حجاب منجر شود و در نتیجه، به کاهش تقاضا برای این محصولات منجر شود. همچنین، عدم توجه به اصول اقتصادی و مدیریت بهینه در این حوزه، می‌تواند منجر به کاهش کیفیت محصولات، عدم رقابت‌پذیری در بازار و افت تولید شود.
به طور کلی، با در نظر گرفتن تأثیرات مثبت و منفی این حوزه بر اقتصاد کشور، می‌توان به اهمیت توجه به آن و بهره بردن بهینه از ظرفیت‌های آن اشاره کرد. برای مثال، از طریق پشتیبانی از تولیدکنندگان پوشاک اسلامی و ایجاد بازاریابی مناسب برای آنها، می‌توان اشتغال زایی و رشد اقتصادی را تحقق داد. همچنین، توسعه صادرات محصولات پوشاک اسلامی و تبدیل آن به یک صنعت بین‌المللی، می‌تواند به توسعه صادرات کشور و ارزآوری کمک کند.
همچنین، نگاه به حوزه حجاب و پوشش اسلامی به عنوان یک عرصه اقتصادی، باید با در نظر گرفتن مسائل اجتماعی و فرهنگی همراه باشد. به عنوان مثال، ممکن است در برخی جوامع، استفاده از پوشش اسلامی با تعارض فرهنگی و اجتماعی همراه باشد. بنابراین، از این نگاه باید برای پیشرفت حوزه پوشش اسلامی استفاده کرد که در کنار ارتقای اقتصادی، ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی نیز به حفظ و تقویت برسند.
برای جلوگیری از آسیب هایی مانند تقلیل ماهیت پدیدهای فرهنگی به پدیده های سطحی تبلیغی، می توان از رویکردهای مختلفی استفاده کرد:
ترویج آموزش‌های فرهنگی و هنری: بهترین راه برای جلوگیری از تقلیل ماهیت پدیده های فرهنگی، آموزش و ترویج هنر و فرهنگ است. با توجه به اینکه آموزش هنر و فرهنگ می تواند نقش بسیار مهمی در شکل دادن تجربه های فرهنگی داشته باشد، باید سعی کرد تا این نوع آموزش ها به صورت مستمر و منظم در جامعه ترویج یابد.
ترویج فرهنگ و هنر در رسانه ها: رسانه های جمعی مانند تلویزیون، رادیو و اینترنت می توانند نقش بسیار مهمی در ترویج فرهنگ و هنر داشته باشند. برای مثال، نشر محتوای مناسب و کیفی در رسانه ها و جایگاه های مختلف، می تواند به شناخت بهتر از فرهنگ و هنر و ارتقای ذائقه جامعه کمک کند.
حمایت از فعالان فرهنگی و هنری: حمایت از فعالان فرهنگی و هنری نیز می تواند به جلوگیری از تقلیل ماهیت پدیده های فرهنگی کمک کند. به عنوان مثال، ایجاد فضاهایی برای نمایشگاه ها، جشنواره ها و اجرای نمایش های فرهنگی، می تواند به توسعه فرهنگ و هنر و ارتقای ذائقه جامعه کمک کند.
نتیجه گیری؛
با توجه به اهمیت حوزه عفاف و حجاب از نظر فرهنگی و اقتصادی، باید به آن توجه بیشتری شود. از سوی دیگر، برای جلوگیری از تأثیرات منفی و ضررآور این حوزه، باید به روش های مختلفی که از جمله حمایت از تولید کنندگان پوشش اسلامی، تشویق به خرید از مغازه های معتبر، توسعه فرهنگ خرید محلی و حمایت از موسسات مردمی می‌باشند، توجه بیشتری داشته باشیم.
با توجه به اینکه فرهنگ و اقتصاد در جامعه به صورت همزمان و به یکدیگر وابسته هستند، توجه به توسعه این حوزه می‌تواند تأثیر بسزایی در تحقق توسعه اقتصادی و فرهنگی کشور داشته باشد. بنابراین، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق در این زمینه و توجه به نیازهای واقعی جامعه برای خرید و استفاده از محصولات پوششی اسلامی وجود دارد.
